پروژه آمار اعتیاد

اعتیاد به عنوان یك مشكل، همیشه دامنگیر بوده و هست چرا كه به عنوان یك معضل دامنگیر انسان ها در جوامع مختلف بوده و به موازات افزایش دانش انسان، اعتیاد نیز گسترش یافته و از پیچیدگى بیشترى برخوردار شده است.

متفاوتى در بیش از این كه یك پدیده اجتماعى محسوب شود یك پدیده روانى است و در اشكال مختلف و اعتیاد انسان ها ظهور و بروز مى یابد. همانطور كه یك انسان مى تواند به قمار اعتیاد پیدا كند و یا اعتیاد به خرید و غیره، اعتیاد به مواد مخدر هم یكى از آنهاست .
اما نكته نگران كننده آنجاست كه از سوى مقامات مسوول اعلام مى شود كه میانگین سن اعتیاد در ایران به 14 سال رسیده است و این نسل آینده ساز كشور در خطر است.

روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، در واقع ترغیب برای تشدید مبارزه با مواد مخدر است و جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان پرچمدار این مبارزه جدی، شفاف و سالم در جهان مطرح است.

در روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، امحاء انواع مواد مخدر مكشوفه، بهترین سند گویای مبارزه بااین پدیده است كه در ایران این اقدام همه ساله از سوی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و با حضور ارگانهای مرتبط، نمایندگان و سفیران كشورهای خارجی انجام می‌شود.

كارشناسان معتقدند كه مواد مخدر و اعتیاد، دیگر یك آسیب اجتماعی نیست، بلكه یك بحران اجتماعی محسوب می‌شود.

از نظر آنان ، برای گزینش بهترین راه حل این بحران، می‌بایست پدیده مواد مخدر را در متن ساختار اجتماعی و شرایط حاكم برآن مورد ملاحظه قرار داد.

اعتیاد یكی از معضلات اساسی جامعة ماست و مهار و تهدید آن نیازمند توجه به وجوه گوناگون آن است. غیر از اینكه در سطح كلان از این معضل، جامعه زیان‌های انسانی و مادی بسیار می بیند، به طوری كه بخشی از نیروی فعال و یا در معرض خطر فعالیت با مصرف مواد مخدر، اسیر آن می‌شوند و برخی برای مقابله با آن (جلوگیری از توزیع و شیوع مواد و مبارزه با قاچاقچیان و بازپروری معتادان) زمان و هزینه بسیاری صرف می‌كنند و در نتیجه بخشی از سرمایة ملی این گونه هدر می‌رود، در سطح خرد نیز، هم فرد معتاد و هم اعضای خانوادة وی با مشكلات بسیاری مواجه می‌شوند، علاوه بر این كه اعتیاد، معتادان را به انحراف و ناهنجاری‌های دیگر نیز سوق می‌دهد.
قطعاً برای كاهش اعتیاد در جامعه راه‌های بسیاری وجود دارد: برخورد با باندهای بزرگ قاچاق، برخورد با قاچاقچیان و توزیع كنندگان خرد، برخورد با معتادان، افزایش آگاهی مردم و ایمن‌سازی افراد و خانواده‌ها از این جمله‌اند. در این میان، با توجه به این كه تظاهر اجتماعی اعتیاد، وجود فرد معتاد است، نحوة برخورد با آن اهمیت ویژه‌ای می‌یابد.
نحوة برخورد با معتادان را می‌توان در چهر گروه جای داد:
الف) آنان را بازپروری كرد.
ب) آنان را زندانی كرد.
ج) آنان را اعدام كرد.
د) آنان را آزاد گذاشت و به حال خود رها كرد.
این چهار طریق خود متكی بر سه پیش‌فرض است: اول آنكه معتاد، فردی بیمار و اعتیاد نوعی بیماری قابل درمان است. از این‌رو، باید معتادان را مورد بازپروری قرار داد. دوم آنكه معتاد مجرم است و اعتیاد نوعی جرم. از این جهت باید با معتادان برخوردهای تنبیهی شكل گیرد. این برخوردها به اشكال گوناگون خواهد بود، از جمله زندانی كردن و اعدام. منتها اعدام نوعی مجازات است كه جامعه، بیشتر از شخص معتاد از آن تأثیر می‌پذیرد و سوم آنكه معتادان بیچارگانی هستند كه دیگر اصلاح‌ناپذیرند و باید آنان را آزاد گذاشت و به حال خود رها كرد تا زمان مرگشان فرا رسد.
در رویكرد اول نظر بر این كه جامعه، خود نیز مسوول اعتیاد است و باید از طریق بازپروری معتادان هزینة این مسؤولیت را بپذیرد. ولی در رویكرد دوم نظر بر این است كه فرد معتاد مقصر است و خود او باید هزینة اعتیادش را بپردازد.
در پیمایش ملی ارزشها و نگرش‌های ایرانیان (1382) پرسشی با این چهار شیوه برخورد طراحی شد كه در این گزارش یافته‌های آن ارائه می‌شود.