گزارش کاراموزی مدیریت زیست محیطی شركت ذوب و نورد خلیج فارس در 119 صفحه ورد قابل ویرایش

مقدمه :

محیط زیست مجموعه بسیار عظیم و درهم پیچیده ای از اجزاء و عوامل فعال گوناگونی است که بر اثر یک روند و تکامل تدریجی موجودات زنده و اجزای سازنده سطح زمین شکل گرفته است . این مجموعه که از آب ، هوا ، انرژی حیات زیستی و غیره تشکیل شده اند . طبیعت و کلیه موجودات زنده را در برگفته ، بر فعالیتهای انسان تاثیر می گذارد و در ضمن از آنها متاثر می شود .

نگرشی گذرا به وضعیت محیط زیست جهان در دهه های اخیر نشان می دهد که نه فقط اثرات مخرب انسان بر محیط زیست کاهش نیافته بلکه مساله ساده و بغرنج جدید مانند آلودگی شدید جو ، کاهش تنوع زیستی ، کاهش لایه ازن ، پدیده گلخانه ای در کره زمین افزایش سطح آب اقیانوسها و اثرات مختلف و متعدد آنها بروز نموده است .

موثرترین و مهم ترین عامل تغییرات زیست محیطی را می توان خود انسان دانست که با موجودیت یافتن در آن و یا فعالیتهایی که برای تداوم زندگی در محیط زیست انجام میدهد اعم از کشاورزی ، صنعت ، بهره برداری از منابع و امکانات ، ضمن ایجاد تغییرات مفید و مناسب سبب آلودگی و تخریب آن نیز می شود .

بدیهی است که فعالیتهای انسان در راستای توسعه به هر طریقی که باشد اثرات مختلفی بر محیط زیست خواهد داشت . نمی توان این فعالیتها را که جنبه حیاتی برای بقایای انسان دارد محدود کرد بلکه برعکس باید متناسب با نیازهای حال و آینده هر چه بیشتر در توسعه و تکامل آن تلاش شود ، مشروط بر آنکه به بهای نابودی محیط زیست و منابع طبیعی نباشد .

بنابراین با توجه به این که هر فعالیتی مستلزم بر گرفتن موادی از طبیعت و دفع موادی دیگر در آن است ، کلیه فعالیتها در راستای هر هدفی باید در چهارچوب ظرفیت های محدود محیط زیستی مورد بررسی قرار گیرد تا به بقاء و پایداری محیط زیست لطمه ای وارد نگردد . در حقیقت با توجه به اینکه محیط زیست و توسعه دو موضوع جدایی ناپذیر می باشند ، ضروری است که با دستیابی و استفاده از ابزارهای مدیریت محیط زیست در کلیه برنامه های توسعه ، حداقل خسارت به منابع و محیط زیست وارد آید .

در همین راستا شرکت ذوب و نورد خلیج فارس با اهداف توسعه صنعتی و دستیابی به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در شهرستان ابهر تاسیس گردیده و همواره جلوگیری از تخریب محیط زیست مد نظر مدیریت این مجموعه می باشد و آماده هر گونه اقدام متناسب با ظرفیتهای موجود کارخانه در جهت کاهش اثرات محیطی بوده و خواهد بود .

شرکت ذوب و نورد خلیج فارس براساس نامه شماره 8132-3- مورخ 13/7/84 مدیر کل محترم وقت اداره حفاظت محیط زیست استان زنجان مبنی بر تهیه و ارایه طرح مدیریت زیست محیطی اقدام به تهیه گزارش حاصل نموده است و امید دارد که منجر به همکاری مشترک بین ازگانهای متولی حفاظت از محیط زیست و این صنعت گردد و تداوم اثرات مثبت اقتصادی در منطقه را نیز سبب شود.


 الف – وضعیت شهر ابهر

1- جمعیت ، نیروی انسانی و اشتغال

1-1 تعداد و حجم جمعیت و روند تحولات آن

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 ، جمعیت شهرستان ابهر برابر 148624 نفر می باشد . لازم به ذکر است در سال 1365 جمعیت شهرستان ابهر 132733 نفر بوده است .

در طی سالهای 75-1365 سالانه به طور 14/1 درصد به جمعیت شهرستان ابهر افزوده شده است .

سهم جمعیت شهرستان ابهر در سال 1375 به کل استان حدود 5/16 درصد می باشد .

متوسط نرخ رشد سالیانه نقاط شهری و روستایی در دوره 75-1365 به ترتیب 43/2 درصد و 2/0 درصد می باشد . متوسط نرخ رشد سالیانه شهرستان ، در مناطق شهری و روستایی در دوره 75-1345 به ترتیب 7/1 درصد ، 6/3 درصد و 3/0 درصد بوده است . متوسط نرخ رشد سالانه در استان و در مناطق شهری و روستایی طی دهه 75-1365 به ترتیب 36/1 درصد ، 96/2 درصد و 07/0 درصد بوده است ( جدول -1-1 ) .

متوسط نرخ رشد سالانه استان ، نقاط شهری و روستائی در دوره 75-1345 به ترتیب 2/2 ، 5 و 8 درصد بوده است . 


برآورد جمعیت شهرستان در سالهای 1376 ، 1377 ، 1378 به ترتیب 150470 نفر ، 152366 نفر و 154317 نفر می باشد و بر آورد جمعیت در سطح استان زنجان طی همین سالها 915179 نفر ، 929006 نفر و 943291 نفر می باشد ( جدول 1-2 )

در مقایسه با دهه های قبل در سطح شهرستان و استان ، متوسط نرخ رشد سالانه روند نزولی داشته که این آهنگ کاهش ، حاصل دگرگونیهای مثبت ، یعنی عواملی چون رشد اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی می باشد .  

1-2 تعداد خانوار و بعد آن

از مجموع 30583 خانوار شهرستان ابهر در سال 1376 تعداد 17561 خانوار در مناطق شهری و بقیه در مناطق روستایی می زیسته اند .

تعداد خانوار در سال 1376 در سطح استان و در مناطق شهری و روستایی به ترتیب 179582 ، 94223 ، 85359 خانوار بوده است . از کل خانوارهای استان تنها 17 درصد در این شهرستان زندگی می کنند . میانگین تعداد افراد در خانوار در سطح شهرستان و نقاط شهری و روستایی به ترتیب 92/4 نفر ، 72/4 نفر و 519 نفر می باشد و این ارقام در سطح استان و در مناطق شهری و روستایی طی همین سال به ترتیب 51 نفر ، 48 نفر ، 54 نفر می باشد .

 ( جدول 1-3 )

 

 

 

 

 

1-3 ساخت سنی جمعیت و هرم سنی آن

جمعیت شهرستان ابهر در سال 1375 ، 148624 نفر می باشد که حدود 54/39 درصد در گروه سنی کمتر از 15 سال ( جمعیت جوان ) و حدود 22/56 درصد در گروه سنی 15 تا 64 سال ( جمعیت میانسال یا گروه سنی فعال ) و بقیه در گروه سنی 65 ساله و بالاتر ( جمعیت سالخورده ) قرار داشته اند . ( جدول 1-4 )

این نسبت ها در سطح استان به ترتیب 39/41 درصد ، 92/53 درصد ، 69/4 درصد بوده است . توزیع سنی برحسب گروهها و به تفکیک مرد و زن در جدول 1-5 مشاهده می شود .

1-4 ساخت جنسی جمعیت

نسبت جنسی پس از تولد تحت تاثیر دو عامل مرگ و میر عمومی و مهاجرت ها تغییر می یابد و معمولا تعداد مردان در هنگام تولد بیش از زنان است ولی پس از تولد به تدریج از تعداد مردان کاسته می شود و این نسبت تا سنین خاصی به نفع زنان تغییر می یابد . عامل دیگری که می تواند برای تغییرات موثر واقع شود مهاجرت می باشد . در سال 1376 از 150470 نفر جمعیت شهرستان 75721 نفر مرد و 74749 نفر زن بوده اند که در نتیجه نسب جنسی برابر 101 به دست آمده است .

 

1-11 توزیع شاغلان بر حسب سواد و وضع شغلی

براساس اطلاعات سال 1375 از مجموع 33885 نفر جمعیت شاغل شهرستان تعداد 8394 نفر را شاغلین بخش عمومی 8/24 درصد و بقیه را شاغلین بخش خصوصی و سایر ( کارفرمایان ، کارکن مستقل مزد حقوق بگیر بخش خصوصی ، کارکن فامیلی بدون مزد ، مزد و حقوق بگیر بخش تعاون اظهار نشده ) تشکیل داده اند .


این نسبتها در استان به ترتیب 68/21 درصد ، 32/79 درصد بوده است .

کل شاغلان با سواد در سطح شهرستان و استان به ترتیب 2/78 درصد و 73 درصد بوده است .

از کل باسوادان شهرستان و استان به ترتیب 9/9 درصد و 6/9 درصد دارای مدرک فوق دیپلم و بالاتر بوده اند که سهم کمی در بخش عمومی داشته و عمدتا در بخش خصوصی مشغول به کار بوده اند     ( جدول 1-16 )


 

 

2- عمران شهری

2-1 بررسی اجمالی وضعیت عمران شهری شهرستان ابهر

2-1-1 طرح ریزی توسعه شهری

شهرستان ابهر ، با چهار نقطه شهری ، ابهر ( مرکز شهرستان ) ، هیدج ، سلطانیه و صائین قلعه با جمعیت بالغ بر 80905 نفر در حدود 44/54 درصد از کل جمعیت شهرستان را شامل می شود .

شهر ابهر با 55266 نفر جمعیت اخیرا از طرح جامع شهری بهره مند شده و سایر نقاط شهری شهرستان از طرح هادی شهری برخوردار می باشد .

میانگین تراکم نسبی نقاط شهری این شهرستان با مساحت 2580 هکتاری در حدود 36/31 نفر در هکتار می باشد .

2-1-2 آب آشامیدنی شهری

نسبت جمعیت شهری تحت پوشش شبکه آب آشامیدنی به کل جمعیت شهری شهرستان حدود 84/98 درصد و نسبت آب فروخته شده به آب ورودی شبکه 17/77 درصد می باشد و همچنین حجم مخازن ذخیره آب آشامیدنی به کل مصرف یک روزه آب 80 درصد برآورد گردیده است .

 

 

 

 

 

 

2-1-3 تاسیسات حفاظتی شهرها

مناطق شهری شهرستان ، در حدود 2/9 کیلومتر مسیل و رودخانه دارد که تا سال 1376 برابر 28 درصد آن بدنه سازی و بازسازی شده است .

 

2-1-4 بهبود عبور و مرور شهری

شهر ابهر برخوردار از 55 هکتار معابر شهری بوده که حدود 4/11 درصد مساحت کل شهری را شامل می شود (1) .

 

2-1-5 سایر تاسیسات و تسهیلات شهری

منطق شهری شهرستان ابهر در حدود 63/8 هکتار تاسیسات و تسهیلات شهری دارد که این مقدار شامل گورستان ، غسالخانه ، کشتارگاه و میادین میوه و تره بار می باشد و در حدود 33/0 درصد کل مساحت شهری شهرستان را شامل می شود .

 

 

 

6- منابع آب

6-1 میزان پتانسیل و بهره برداری از منابع آب سطحی شهرستان ابهر ، خرمدره

 

با عنایت به اینکه شهرستانهای ابهر و خرمدره زیر حوزه آبریز رودخانه شور قرار داشته و رودخانه ابهر رود از داخل هر دو شهرستان عبور می نماید لذا اطلاعات مربوط به منابع آب این دو شهرستان ( سطحی زیر زمینی ) قابل تفکیک نبوده و هر دو شهرستان از نظر مقدار آب سطحی با یک ایستگاه اندازه گیری شده است .

پتانسیل آب سطحی این رودخانه که در ایستگاه قروه اندازه گیری شده است حدود 61 میلیون متر مکعب بوده است که قریب دو درصد از کل پتانسیل آب سطحی استان می باشد .

میزان بهره برداری از این رودخانه که توسط بندهای انحرافی سنتی استخرهای ذخیره آب ، بندهای انحرافی مدرن سنگی و بتونی انجام می گیرد حدود 19 میلیون متر مکعب می باشد که قریب پنج درصد از کل آب سطحی مورد بهره برداری استان می باشد .

قابل ذکر است که کل آب سطحی مورد بهره برداری در این شهرستان به مصرف امور کشاورزی می رسد و بیشتر از طریق بندهای انحرافی سنتی و یا بندرت مدرن صورت می گیرد .

در این شهرستان سد خاکی احداث شده چرگر وجود دارد که ظرفیت استحصال آن قریب 5 میلیون متر مکعب در سال می باشد .

 

 

 

 

 

6-2 میزان پتانسیل و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی شهرستان های ابهر و خرمدره

استان زنجان از نظر وضعیت منابع آبهای زیر زمینی در وضعیت مطلوبی قرار دارد با توجه به اعلام سازمانهای مسئول آب منطقه ای تهارن و زنجان و با توجه به منابع غنی آبهای زیر زمینی علی رغم بهره برداری دائمی از آن جهت مصرف کشاورزی و شرب و صنعت علیهذا در حال حاضر هیچگونه بیلان منفی یا افت دائمی در آن مشاهده نمی گردد با وجود این وضعیت در مناطقی از استان از جمله در شهرستان های ابهر ، خرمدره و سلطانیه و همچنین دشت زنجان رود به دلیل استفاده بی رویه از آن پایین رفتن ( نزولی ) بوده و در صورتی که تغذیه مصنوعی از طریق ذخیره سازی آبهای سطحی که در اثر ریزش باران و یا برف صورت می گیرد انجام نشود امکان افت کامل منابع آب زیر زمینی وجود دارد .

در شهرستان ابهر و خرمدره با توجه به حدود 309 میلیون متر مکعب پتانسیل آبهای زیر زمینی که معادل حدود 40 درصد از کل پتانسیل منابع آبهای زیر زمینی استان است قریب 290 میلیون متر مکعب از طریق حفر چاه های عمیق ، نیمه عمیق قنات و چشمه جهت مصارف کشاورزی و شرب مصرف می شود .

 

 

 

 

 

 

حدود 90 درصد از کل آبهای زیر زمینی مورد بهره برداری از طریق حفر چاه های عمیق و نمیه عمیق جهت مصارف کشاورزی صورت می گیرد و 10 درصد بقیه نیز به مصرف شرب و صنعت می رسد .

در سالهای اخیر به علت حفر چاه های عمیق به صورت قاچاق و بدون کسب مجوز از مسئولین آب منطقه ای این مصرف باعث پایین رفتن کامل آب سفره های زیر زمینی شده بود که خوشبختانه انجام تغذیه مصنوعی و استفاده از کنتورهای حجمی جهت مشخص کردن وضعیت مصرف آب و اخذ حق آبه از کشاورزان لذا مصرف اب زیر زمینی در شهرستان ابهر و خرمدره در حدود 26 درصد از کل میزان بهره برداری آب زیر زمینی استان می باشد .

به دلیل عدم امکان جدا کردن دو شهرستان ابهر و خرمدره به علت زیر پوشش قرار گرفتن دو شهرستان در زیر یک حوزه آبریز ، لذا وضعیت آب زیر زمینی از نظر پتانسیل و میزان بهره برداری در دو شهرستان یکجا به نگارش درآمده است .

 

 

بررسی و تشریح کلی فرآیند تولید کارخانه

الف- مواد و وردیها

1- شمش

مهمترین ماده ورودی به کارگاه برای تولید محصول شمش فولاد است که اصطلاحا ؛ بیلت              ( BILLET ) گفته می شود . مقطع بیلت ورودی به کارگاه به طور متوسط 130*130 میلیمتر در نظر گرفته شده و طول آن 10 متر می باشد . مقدار مصرف بیلت در کارگاه 1080 کیلوگرم بر هر تن محصول محاسبه می شود که به این ترتیب 80 کیلو بصورت ضایعات مختلف از قبیل معیوب سر قیچی و سوخته شده پیش بینی شده است . این بیلت ها می تواند از داخل یا خارج کشور تامین شوند . برای تولید مقاطع سبک ساختمانی یا صنعتی ابتدا شمش های تهیه شده در بخش ذوب و ریخته گری در کوره های پیش گرم کن حرارت داده شده تا بصورت خمیری شکل درآیند سپس وارد دستگاه های نورد گردیده و پس از عبور از قفسه های مقدماتی و میانی ، در قفسه های نهایی محصول مورد نظر تولید می گردد .

پس از خنک شدن در بسترهای خنک کننده یا بصورت شاخه های 12 متری و یا بصورت کلاف بسته بندی و توزین شده در انبار محصول نهایی جهت فروش نگهداری می گردد .

 

2- آب

آب مصرفی برای کارگاه نورد با حفر چاه های عمیق تامین می شود .

کارگاه نورد دارای دو سیستم لوله کشی آب می باشد که یکی از این سیستم ها باز بوده و آب با تماس مستقیم باعث خنک کردن بعضی مکانیزم ها مانند غلطک های قفسه نورد می شود .