تحقیق گنبد در معماری ایران word

این تحقیق در 59 صفحه تحریر شده است و به همراه تصاویر و منابع می باشد.

پیشگفتار :

تاریخ چند هزار ساله معماری ایران آنگونه که شایسته است مورد مطالعه قرار نگرفته است . هرچند افراد زیادی زندگی خود را وقف شناخت این معماری نموده اند اما متاسفانه نتایج تحقیقاتشان بصورت مدون در اختیار دیگران قرار نگرفته از این رو در پی مکتوب کردن اطلاعاتی درباره گنبدهای مساجد و شیوه های گنبد زنی به مشکلات عدیده ای بر می خوریم، از جمله عدم وجود منابع معتبر و سایتهای علمی و مقاله های پژوهشی در این زمینه و عدم وجود  امکانات کتابخانه ای .

افراد آگاه و قابل اعتماد که در این زمینه اطلاعات کاملی داشته باشند در دسترس نیستند .

بنا بر این مشکلات و امکانات کم اینجانب مطلبی را فراهم نموده ام که امید وارم در باب معماری گنبد قابل ملاحضه باشد .

گنبد در معماری ایران

همه چیز درباره گنبد

پوشش گنبد در ایران پییشنه ای دیرینه دارد . کمبود چوبهای استوار و کشیده که در حقیقت عنصر اصـلی پوشش تخت است ، سبب شده است که پوشش سغ sagh و گنبد روایی پیدا کند و بخصوص در دهانه های وسیع ترجای پوشش تحت را بگیرد . قدیمیترین شکل های منحنی در پوشش زیرین چغازنبیل متعلق به هزاره دوم دیده شده است .

با وقفه طولانی در دوران هخامنشی معماری درخشانی با پوشش مرتفع و مسطح در اوج قدرت و کارائی جلوه دارد ولی چه قبل و چه بعد از آن بعلت فراهم نبودن شرایط خاص اقتصادی در این دوران آوردن چوب سدر از جبل عامل و ساج از گنداره همیشه میسر نبوده و در جنگل ها و جلگه های این سرزمین هم چوب مناسب پوشش پرورش نمی یافته است لذا طاقهای منحنی و گنبد جای اصلی خود را به عنوان یک پدیده ساختاری و اقلیمی در معماری ایران به آسانی پیدا می کنند در متون موجود ، دیرینه ترین گنبدی که به آن اشاره می شود مربوط به دوران اشکانی و اوایل ساسانی است . این گنبد در شهر فیروز آباد و به قطر 10/16 متر بنا شده است .

تعریف هندسی گنبد

در تعریف هندسی ، گنبد مکان هندسی نقاطی است که از دوران چِفدی مشخص حول یک محور قائم به وجود می آید . اما در زبان معماری : گنبد پوششی است که بر روی زمینه ای گرد برپا شود .

گنبد از سه قسمت تشکیل شده است :

1. گنبد خانه یعنی زمینه گنبد
2. بَشن = هیکل یعنی قسمتی که روی زمینه ته رنگ به صورت مکعب بالا می آید و یک یا دو طرف آن باز است ( در گنبدهای قبل از اسلام هر چهار طرف به دهانه های باز منتهی می شد.(
3. چپیره = جمع شده

و در ادامه :

چپیره

ترمبه = سرمبه = سلمبه

فیلپوش

ترمبه پتگین = پتکین patkin

ترمبه پتگونه یا پتکانه ( پتکانه صحیح تر است)

شکنج = چین و چروک

طاق بندی یا طاق بست

كاربندی یا كاربست

گنبدهای دوپوسته میان تهی

گنبدهای دوپوسته كاملا از هم گسسته یا گسیخت

آهیانه

انواع پوسته های آهیانه

1. پوسته خاگی
2. پوشش چیله ـ چیلو ـ سیلو
3. پوشش بَستو ( بَستو ـ کوزه)

پوشش سَبوئی

طرز چیدن مصالح گنبد

1. گِرد چین chin ـ Gerd

2. رَگچین chin ـ Rag

3.تَرکین Tarkin

طرز ساختن گنبد

طرز ساختن گنبدهای تركین

نتیجه گیری :

منابع و ماخذ :

تصاویر: