گزارش کارآموزی دامپزشکی در روستا1

گزارش کارآموزی دامپزشکی در روستا در 87 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

مقدمه........................................................................................................................ 7       

بخش اول : واحد نظارت و بازرسی بر محصولات خام دامی.................................. 8

بخش دوم : واکسیناسیون و پست حومه................................................................ 16

بخش سوم : واحد سل و بروسلوز......................................................................... 21

بخش چهارم : کشتارگاه صنعتی ............................................................................ 24

بخش پنجم : داروخانه دامپزشکی .......................................................................... 29

بخش ششم : آزمایشگاه اداره کل دامپزشکی......................................................... 53

بخش هفتم : آزمایشگاه ایران.................................................................................. 58

بخش هشتم : کلینیک تخصصی دام......................................................................... 61

بخش نهم : کلینیک تخصصی طیور.......................................................................... 73


 

مقدمه

هدف از فراگیری هر علمی، به کار بستن و استفاده عملی از آن علم برای بهبود زندگی بشر می باشد. دامپزشک از یک سو با تشخیص، درمان و پیشگیری بیماریهای دامی به تولید پروتئین و فرآورده های غذایی با منشاء دامی کمک می کند و از سوی دیگر با تشخیص و درمان بموقع و در صورت لزوم معدوم کردن دام، از سرایت بیماریهای قابل انتقال از دام به انسان جلوگیری به عمل می آورد و اداره دامپزشکی در رأس همه این فعالیت ها قرار دارد و آنها را سازماندهی می نماید.

بخش اول :

 بخش نظارت و بازرسی بر محصولات خام دامی

اولین بخش کارآموزی اینجانب در واحد نظارت بود ،

این بخش یکی از بخش های بسیار مهم و حیاتی در سیستم دامپزشکی  می باشد که در ارتباط مستقیم با بهداشت و سلامت غذایی مردم می باشد که چه بسا اگر این بخش نمی بود مردم در جامعه با مشکلات زیادی از نظر سلامت مواد غذایی مواجه می بودند و هیچ گونه امنیت غذایی وجود نمی داشت به خصوص در مورد مواد غذایی خام دامی که بیشترین خطر را می توانند برای سلامتی جامعه در بر داشته باشند چون این مواد محلی مناسب و مغذی برای رشد ویروس و میکروب ها و کلاً عوامل بیماری زای خطرناک می باشند و قدرت فساد پذیری این مواد بالا می باشد.

×××واحدهای تحت پوشش این بخش :

این بخش از شبکة دامپزشکی مسئول نظارت بر مواد خام دامی است و مواد فرآوری شده از مواد دامی به این بخش مربوط نمی باشد و فقط مسئولیت مواد خام دامی فرآوری نشده مانند : گوشت قرمز، گوشت چرخ کرده ، ماهی، مرغ، تخم مرغ ، آلایش (دل، جگر، سنگدان و ...) ، کله و پاچه ، برعهده این بخش است، علاوه بر آن مراکزی که در ارتباط مستقیم با این نوع مواد می باشند و به طور کلی مراکزی که در زمینه تهیه و کشتار و نگهداری و یا فروش و یا طبخ این مواد و یا حمل و نقل این مواد دخیل هستند تحت پوشش و نظارت این بخش قرار دارند و در مورد هر مرکز بررسی های مخصوص به آن انجام می شود و در ضمن در زمینه قرنطینه بخشی یا استانی و نظارت بر خروج و ورود دام یا محصولات خام دامی که این بخش نظارت دقیق را برعهده دارد.

×× کشتارگاهها :

اولین مکانی که در پوروسه تهیه مواد خام دامی دخیل است کشتارگاه ها می باشد که باید نظارت دقیقی بروی آن از لحاظ بهداشت فردی کارگران و کارکنان و بهداشت محیط کشتارگاه و وسایل کار باید انجام شود و علاوه بر آن نظارت بر نحوه کشتار یا تخلیه امعاء و احشاء و ... و همچنین بررسی بهداشت گوشت از لحاظ بیماریهای احتمالی برعهده ی این بخش است این بخش یعنی کشتارگاه ازاین لحاظ دارای اهمیت است که نحوه تولید این مواد از نظر بهداشتی در نگهداری و ماندگاری آن در آینده بسیار مؤثر است.

×× قطعه بندی ها :

دومین مکانی که بعد از کشتارگاه، محصولات در ارتباط است، قطعه بندی ها می باشند که در آن لاشه های دامی و طیور بنا به درخواست بازار و مشتری ها به اشکال مختلف قطعه بندی می شود و بسته بندی و یا کارهای دیگر مانند افزودن ادویه و غیره روی گوشت انجام می شود و به بازار ارسال شده و یا وارد سردخانه می شود.

در قطعه بندی اولین نکته که باید مورد بررسی قرار گیرد ماشین های حمل گوشت است که باید ابتدا مجوز آنها بررسی گردد تا مدت آن تمام نشده باشد و دومین نکته مجوز گوشت می باشد که باید بررسی شود، سومین مورد، نحوه قرار داشتن لاشه در یخچال ماشین است که در صورت وجود مشکل باید برخورد شود و چهارمین نکته رعایت اصول بهداشتی در هنگام تخلیه لاشه ها می باشد که نباید با سطح زمین یا کف ماشین برخورد کنند و نکته بعدی، دور ریختن نقاط زائد لاشه یا مناطقی که دارای کیست داخل ماهیچه ای و یا سایر بیماری ها هستند که در کشتارگاه قابل تشخیص نبوده اند، که باید دامپزشک قطعه بندی باید این موارد را بررسی و در صورت لزوم آن قسمت حذف گردد و نکته مهم دیگر رعایت بهداشت محیط کار است که باید از همه لحاظ پاکیزه باشد و تمام کف و دیوارها قابل شستشو باشند و در هنگام بسته بندی باید بهداشت رعیات گردد و مدیر تولید بر آن نظارت داشته باشد مهمترین نکته را که باید توسط بخش نظارت دامپزشکی بررسی شود نحوه نگهداری مواد خام دامی می باشد یعنی منجمد کردن این مواد باید ابتدا این مواد  در محلی بنام پیش انجماد قرار گیرند که دمای آن (4-) درجه می باشد و بعد آنها را در تونل انجماد که دمای آن (34-) تا (40-) درجه می باشد و در این محل مواد خام ماهی در بسته های مخصوص که معمولاً فلزی بوده قرار گرفته و در آن محل نگهداری        می شوند که مدت زمان نگهداری آنها حداکثر 7 تا 9 ماه می تواند باشد که بسته به نحوه آماده سازی آن تا زمان انجماد، که هرچه بهتر باشد مدت ماندگاری نیز بیشتر خواهد شد.

دمای این محل ها یعنی تونل انجماد و سردخانه باید توسط بخش نظارت، کنترل شود که این کار را می توان با قرار دادن مواد غذایی خام دامی در این محل ها و پولم کردن این محل ها به مدت 18 ساعت انجام داد که باید بعد از این مدت دمای قسمت های داخلی ماده غذایی باید توسط ترمومتر اندازه گیری شود که این دما باید بعد از این مدت باید (25- تا 27-) درجه سانتیگراد باشد در غیر این صورت باید اقدامات لازم برای بهبودی شرایط این گونه محل ها به عمل آید.

نکته دیگر قرار داشتن این گونه مواد در بسته بندی های پلاستیکی یا سلفونی و درب بسته بودن آنها و داشتن لیبل یا برچسب شرکت بروی بسته ها و درج شدن تاریخ تولید و انقضا بروی آنها که بسیار مهم می باشد ( در غیر این صورت غیر قابل فروش خواهد بود).

×× سردخانه :

این اماکن محل نگهداری مواد مختلف غذایی هستند و یکی از این مواد، محصولات خام دامی می باشد که باید در شرایط خاص نگهداری شود، یکی دیگر از این مواد غذایی ماهی می باشد که از مراکز مختلف صید در کشور تهیه می شوند و برای ارائه به بازار مصرف استفاده می شوند که این مواد نیز باید در شرایط خاص نگهداری گردند، در مورد ماهی وجود لیبل شرکت صید کننده و تاریخ تولید آن بروی لیبل    می باشد تا مشخص گردد این ماهی از کجا صید شده و در چه شرایط نگهداری شده تا به این محل رسیده است و قابل پیگیری باشد و در صورت عدم وجود لیبل بروی آن نمی توان اجازه مصرف را به آن محصول داد، نکته بعد، بررسی ماهی از نظر بو و فساد ماهی است تا از عدم دیفراست شدن آن اطمینان حاصل گردد، نکته دیگر دمای نگهداری ماهی است که باید حداقل (18-  تا 40-) درجه باشد در این دما      می توان ماهی را به مدت 7 تا 8 ماه حداکثر نگهداری شود.

یکی از وظایف سردخانه ها در تماس بودن با دامپزشکی است و گزارش نمودن محموله های مشکوک و غیره به شبکه دامپزشکی می باشد تا کارشناسان آن محموله را بررسی نموده و اجازه خروج یا عدم خروج و یا معدوم کردن آن را صادر نمایند و در این مدت سردخانه موظف است که اجازه خروج را از سردخانه به صاحب محموله ندهد تا زمانی که وضعیت آن مشخص گردد، در مورد سایر محصولات خام دامی (گوشت و مرغ) نیز باید دما حداقل بین 34- تا 40- درجه باشد.

و شرایط نگهداری آن نیز به این صورت است که آنها را باید در ظروف فلزی یا ظرفی دیگر قرار داد و آنها را در باکسهای مجزا چیده و در سردخانه قرار داد.

×× واحدهای پخش و یا طبخ مواد خام دامی :

شاید یکی از مهمترین وظایف واحد نظارت کنترل بر اماکن پخش و یا طبخ مواد غذایی خام دامی می باشد که از نظر بهداشتی بسیار حائز اهمیت می باشد چون بیشترین مشکلات بهداشتی در این واحدها صورت می گیرد، این اماکن و واحد ها شامل :

مراکز پخش گوشت قرمز مانند قصابی ها و مراکز پخش مرغ و تخم مرغ و مراکز پخش ماهی و مراکز طبخ مواد غذایی مانند : رستورانها، هتل ها و ...، عمل بازرسی به صورت روزانه در مناطق مختلف شهر انجام گرفته و با موارد تخلف برخورد صورت می گیرد.

بخش چهارم :

 «کشتارگاه صنعتی مشهد»

کشتارگاه یکی از اماکنی است که در ارتباط مستقیم با سلامت غذایی جامعه می باشد، در این بخش نیز نظارت دقیقی اعمال می گردد که این نظارت توسط دامپزشکان انجام می گردد و آنها سلامت غذایی را تأمین می کنند، در این بخش با دام ها و لاشه های دام هایی که دارای مریضی و بیماری خاصی هستند برخورد می گردد.

در اینجا به بررسی بیماریهایی که در کشتارگاه دیده شد می پردازم که مختصری از آنها را بیان می کنم :

×     آبسه (Abcess)

شامل توده ای از چرک است که در کپسول لیفی قرار دارد که بعضی از آنها سطحی بوده و بعضی دیگر نیز داخل عضله می باشند در بازرسی آبسه ها باید از برش دادن آنها خودداری کرد. اگر این آبسه ها موضعی باشند فقط قسمت آلوده را ضبط می کنیم و بقیه لاشه اجازه مصرف دارد. اما اگر در اعضاء مختلف دیده شود و در لاشه نیز لاغری دیه شود باید ضبط کلی لاشه صورت گیرد.

× پلروپنومونی مسری :

بیماری عفونی گاو می باشد که به صورت ورم مزمن ریه و پرده جنب ظاهر         می گردد که در مراحل پیشرفته کانون های نکروزی در ریه و غدد لنفاوی ریه دیده می شود. اگر بیماری در مرحله بحرانی می باشد که در آن پرخونی و عوارض تب در لاشه مشاهده شود، ضبط کلی لاشه صورت می گیرد و در غیر این صورت ریه ضبط می گردد و پرده جنب آن نیز ضبط می گردد و بقیه لاشه را می توان مصرف کرد.

× پیروپلاسموز :

بیماری انگلی خون است که در آن هموگلوبینوری، زردی، کم خونی و تب دیده       می شود و در لاشه نیز خون رقیق و آبکی شده، عضلات رنگ پریده، زردی در لاشه بویژه روی بافت های چربی، تورم طحال و کبد و پرخونی در کبد و کلیه و قلب دیده می شود و ادرار نیز تیره یا قرمز رنگ است. در این موارد لاشه ضبط کلی می گردد و یا انیکه لاشه را 24 ساعت نگه داشته و بعد لاشه را بررسی می کنند اگر زردی لاشه از بین رفته بود لاشه قابل مصرف می باشد.

× دیستوماتوز :

بیماری انگلی مجاری صفراوی کبد است که عامل، دسته ای از کرمهای پهن برگی شکل نام (Fasciolidae) بود که مهمترین آنها فاسولاهپاتیکا می باشد که در آن لاغری ، کم خونی و آماس در ناحیه حلق و سینه و شکم دیده می شود و در لاشه دام نیز تورم کبد، چسبندگی کپسول کبد به دیافراگم، سیروز کبدی و کانون خونریزی و نکروز در پارانشیم کبد و ضخیم شدن مجاری صفراوی دیده می شود و خارج شدن مایع غلیظ سبز یا قهوه ای رنگ از مجاری کبد در هنگام برش و گاهی خروج کرمها از مقطع برش. در صورتی که آلودگی شدید باشد باید تمام کبد ضبظ گردد و اگر ضایعات موضعی باشند بعد از برداشتن قسمت آلوده بقیه کبد قابل مصرف است بشرطی که خام مصرف نگردد.

× دیکروسولیاز :

این انگل نیز انگل مجاری صفراوی کبد است و توسط دسته ای از کرمهای پهن برگی شکل از خانواده (Dicrocoelidae) بوجود می آید که مهمترین آنها نیز دیکروسولیوم دندرتیکوم می باشد، که عوارض آن مانند فاسیولا هپاتیکا می باشد، در مورد دیکروسولیوم به علت اینکه اندازه آنها بسیار کوچک است و احتمال آلودگی در تمام کبد وجود دارد باید تمام کبد را ضبط نمود.

× سارکوسپورید یوز :

انگل عضلانی می باشد و علائم بالینی ندارد، عامل این بیماری انگلی است بنام سارکوسیت که سفید رنگ و به شکل یک دانه برنج می باشد و معمولاً در عضلات مری، دیافراگم، شکم و بین دنده ای وجود دارد و در صورت آلودگی شدید در تمام عضلات دیده می شود، اگر آلودگی این انگل موضعی باشد فقط به ضبط مناطق آلوده می پردازیم اما اگر آلودگی شدید باشد و در تمام عضلات دیده شود ضبط کلی لاشه باید صورت گیرد.

سیستی سرکوز :

این انگل نیز انگل عضلانی و گاهی سایر بافت بدن می باشد که توسط خانواده تینلها بوجود می آید، این بیماری در اثر مصرف گوشت آلوده، سیستی سرکها وارد روده انسان شده و در آنجا به تینای بالغ تبدیل می شوند و ایجاد بیماری تنیازیس یا همان کرم کدو می کنند، در لاشه دام بیمار پرخونی ماهیچه های بدن دیده می شود و سیستی سرک ها که به صورت دانه بیضی شکلی بوده در یک کیسه پر از مایع قرار دارد و سرکر در آن به صورت نقطه سفید رنگی دیده می شود.

لاشه اگر دارای آلودگی شدید باشد باید ضبط کلی گردد و اگر موضعی و یا خفیف باشد به آن اجازه مشروط داده می شود به شرطی که لاشه سالم سازی گردد که   می توان لاشه را 10 روز در دمای 10- درجه نگه داشت و یا پختن گوشت به طوریکه حرارت داخلی قطعات گوشت به 70 تا 60 درجه برسد

«ضد انگل ها»

× آیورمکتین 1 % : (IVermectin)

ضد انگل می باشد و به شکل محلول استریل تزریقی می باشد که برای درمان و کنترل آلودگیهای انگلی داخلی و خارجی در دام های مختلف استفاده می گردد ولی بروی کرم های کبدی و کرم های پهن اثر ندارد.

مقدار و روش مصرف : گاو و گوسفند و شتر ï 2/0 mg / kg یا 1 ml / 50 kg  وزن بدن.

سگ ï 006/0 mg / kg ، این دارو به روش زیر پوستی تزریق می شود و در گاو و در ناحیه پشت یا جلوی کتف و در گوسفند در ناحیه گردن و جلوی کتف تزریق شود.

توصیه : قبل از مصرف دارو گوسفندها باید علیه بیماری انتروتوکسمی واکسینه شوند.

× دی مینازن 7%  (Diminazene) :

ضد انگل می باشد و بیشتر بر انگل های تک یاخته استفاده می گردد، این دارو برای درمان عفونت های ناشی از گونه های با بزیا مانند : B. bovis ، Cansis ، Motasi ، equi ، Ovis ، bigmina کاربرد دارد و همچنین درمان تریپا نوزومیازیس ناشی از T.brucei ، T.Vivax ، T. congolense ، بکار می رود.

مقدار و روش مصرف :  در بازیوز در گاو ، گوسفند و بز و سگ : 5/3 mg / kg (روزانه) و در تریپانوزومیادیس 7 mg / kg (روزانه) و روش مصرف آن تزریق عضلانی یا زیرپوستی می باشد.

× بوپارواکون (Buparvaquone) :

ضد انگل تک یاخته می باشد و به شکل محلول استریل تزریقی موجود است که در درمان بیماریهای مانند تیلریوز که در اثر گونه های مختلف مانند : تیلر یا آنولاتا و تیلریا پاروا عامل بت سواحل شرق استفاده می گردد.

مقدار و روش مصرف :  گاو ï 1 ml / 20  kg یا 5/2 mg / kg (یک تزریق) و در موارد شدید بیماری یک بار دیگر 48 تا 72 ساعت بعد تزریق می کنیم و تزریق آن به صورت تزریق در عضله (عضله گردن) ، بیش از 10 ml نباید به یک جا تزریق گردد و اگر بیشتر بود باید آن را در دو قسمت تزریق نمائیم.

× بوتالکس :

یک ضد انگل خونی می باشند که موارد کاربرد آن مانند بوپارواکون می باشد و مقدار و روش آن نیز مانند یکدیگر می باشد.

× فبانتل 100 mg :

برای درمان و کنترل فانماتدهای دستگاه گوارش و تنفسی در گوسفند و بز و گوساله استفاده می گردد.